Η επιτυχημένη γλωσσολόγος μιλάει στο Political.gr για την υποτροφία της από τη Διεθνή Εταιρεία Εφαρμοσμένης Γλωσσολογίας (AILA) και τη δυναμική της Εκπαιδευτικής Διπλωματίας.
Της Δήμητρας Σαββίδη
Αριστούχος διδάκτωρ Εφαρμοσμένης Γλωσσολογίας του ΕΚΠΑ με εξειδίκευση στις Διαδικτυακές Κοινότητες Μάθησης και Πρακτικής, η Κατερίνα Κουρκουλή-Γιανννέτου κατέχει επίσης μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών στη Διδακτική από το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο και πτυχίο Τομέα Γλώσσας-Γλωσσολογίας του ΤΑΓΦ ΕΚΠΑ. Εκτός από τα διδακτικά της καθήκοντα στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου για την Επιμόρφωση Εκπαιδευτών, έχει προσφέρει διδακτικό έργο σε προπτυχιακό επίπεδο στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, στο Ινστιτούτο Επιμόρφωσης του ΕKΔΔΑ, στην ιδιωτική εκπαίδευση και σε πολυάριθμα επιμορφωτικά προγράμματα ενηλίκων στο πλαίσιο της μη τυπικής εκπαίδευσης και της διά βίου μάθησης, ενώ είναι πιστοποιημένη εκπαιδεύτρια ενηλίκων από τον ΕΟΠΠΕΠ. Είναι επίσης εμπειρογνώμων του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών και συγγραφέας επιστημονικών άρθρων στα θέματα της ειδίκευσής της. Στα επιστημονικά της ενδιαφέροντα συγκαταλέγονται η ανάλυση λόγου, η εκπαίδευση ενηλίκων και διά βίου μάθηση, η επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών, η εξ αποστάσεως εκπαίδευση, ο δημόσιος λόγος και η επικοινωνία για ειδικούς σκοπούς. Τέλος, συμμετέχει συστηματικά με ομιλίες σε διεθνή συνέδρια στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
Τη συναντήσαμε στο κτήριο «Κωστής Παλαμάς» του ΕΚΠΑ και της ζητήσαμε να μας μεταφέρει την εμπειρία της από το πεδίο της εφαρμοσμένης γλωσσολογίας διεθνώς.
Πρόσφατα λάβατε υποτροφία από τη Διεθνή Εταιρεία Εφαρμοσμένης Γλωσσολογίας για τη συμμετοχή σας στο Παγκόσμιο Συνέδριο που διοργανώνει στην Κουάλα Λουμπούρ το καλοκαίρι. Ποιο είναι το θέμα του Συνεδρίου και πού εστιάζει η ομιλία σας;
Κατ’ αρχάς, είναι μεγάλη μου τιμή να επιλεγώ ως υπότροφος από τη Διεθνή Εταιρεία Εφαρμοσμένης Γλωσσολογίας (AILA) για να παρουσιάσω την ομιλία μου με θέμα «Σχεδιασμός, Οργάνωση και Δομή των Φόρουμ Συζήτησης για τη Βιώσιμη Επαγγελματική Ανάπτυξη Επιστημόνων μέσω Διαδικτυακών Κοινοτήτων Μάθησης και Πρακτικής» και να προβληθεί το συγκεκριμένο έργο που υλοποιήσαμε στο ΤΑΓΦ ΕΚΠΑ. Διότι πρόκειται για την κορυφαία εκδήλωση παγκοσμίως για την εφαρμοσμένη γλωσσολογία, το 21ο επετειακό Παγκόσμιο Συνέδριο για τον εορτασμό των 60 χρόνων της Διεθνούς Εταιρείας Εφαρμοσμένης Γλωσσολογίας με θέμα «Γλωσσική Πολυμορφία, Ισότητα, Ένταξη και Βιωσιμότητα», που θα πραγματοποιηθεί στο Convention Centre της Κουάλα Λουμπούρ το καλοκαίρι. Συγκεκριμένα, παρουσιάζω ένα αποτελεσματικό μοντέλο για την επαγγελματική ανάπτυξη επιστημόνων, μια πλατφόρμα που υποστηρίζει τη συνεργατική μάθηση και την ανταλλαγή γνώσεων και βέλτιστων πρακτικών, σύμφωνα με τους στόχους της Ατζέντας 2030 του ΟΗΕ για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη. Βλέπετε, ο κόσμος μας μεταβάλλεται ραγδαία με την ανάπτυξη της τεχνολογίας, τη μετακίνηση πληθυσμών και την κλιματική αλλαγή. Επομένως, η επανεκπαίδευση, η μετεκπαίδευση, η εξειδίκευση και η διά βίου μάθηση είναι απαραίτητες για την προσωπική και επαγγελματική ανάπτυξη των πολιτών στη διεθνοποιημένη αγορά εργασίας, την ενίσχυση της απασχολησιμότητας και την κοινωνική ένταξη όλων χωρίς αποκλεισμούς.
Τέτοια θέματα φαίνεται να έχουν πρακτική εφαρμογή στη ζωή μας και να προάγουν την ευημερία των κοινωνιών μας. Πώς συνδέεται η Εφαρμοσμένη Γλωσσολογία με τη θεματολογία αυτή διεθνώς;
Για την ακρίβεια, η Εφαρμοσμένη Γλωσσολογία είναι ένα διεπιστημονικό πεδίο που, με βάση θεωρητικές και μεθοδολογικές προσεγγίσεις από τις ανθρωπιστικές και τις κοινωνικές κυρίως επιστήμες, ασχολείται με πρακτικά ζητήματα τα οποία σχετίζονται με τη γλώσσα, την επικοινωνία εντός και μεταξύ των κοινωνιών και γενικότερα με ζητήματα εκπαίδευσης. Συγκεκριμένα, η Διεθνής Εταιρεία Εφαρμοσμένης Γλωσσολογίας και η Πρόεδρός της Azirah Hashim, Ομότιμη Καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Malaya στη Μαλαισία, εστιάζουν στην Ατζέντα 2030 των Ηνωμένων Εθνών για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη. Αλλά και στο περσινό Παγκόσμιο Συνέδριο της Διεθνούς Εταιρείας Εφαρμοσμένης Γλωσσολογίας (AILA 2023) στη Λυών ήταν φανερή η ευαισθητοποίηση των εφαρμοσμένων γλωσσολόγων για κοινωνικά ζητήματα, όπως την παροχή ποιοτικής εκπαίδευσης, τη μείωση των ανισοτήτων και γενικότερα την ευημερία των κοινωνιών.
Ομοίως παρατηρώ ότι και στα Διεθνή Επιστημονικά Συνέδρια της Αμερικανικής Εταιρείας Εφαρμοσμένης Γλωσσολογίας (AAAL) στις ΗΠΑ και μέσα από την ανταλλαγή απόψεων με ακαδημαϊκούς ηγέτες από το Georgetown University και άλλα πανεπιστήμια εντός και εκτός των ΗΠΑ, δίνεται έμφαση στην έρευνα γύρω από την τεχνητή νοημοσύνη, στη δυνατότητα συμβολής της εφαρμοσμένης γλωσσολογίας στη δικαιοσύνη, στην ισότητα, στην ποικιλομορφία και στην ενσωμάτωση. Τονίζεται δηλαδή η σύνδεση της έρευνας με πολιτικές που μπορούν να επιφέρουν θετικές αλλαγές σε διάφορους τομείς και να έχουν θετικό αντίκτυπο στην κοινωνία.
Αυτή είναι και η γοητεία της επιστήμης μας, είναι συνυφασμένη με τη ζωή των ανθρώπων, εστιάζει στην αντιμετώπιση πρακτικών προκλήσεων που απασχολούν τις κοινωνίες μας σήμερα και εξελίσσεται μαζί τους. Φυσικά χρειάζεται διεθνής συνεργασία και ανάπτυξη διαύλων επικοινωνίας με σκοπό τη δημιουργία γεφυρών μεταξύ ηπείρων και κρατών, την προώθηση της εκπαιδευτικής διπλωματίας και την αξιοποίηση των κατά τόπους δικτύων ώστε να εμπλουτιστεί ο διάλογος και να ανευρεθούν βιώσιμες λύσεις σε κοινά ζητήματα. Άλλωστε ζούμε σε έναν κόσμο που είναι ολοένα και πιο διασυνδεδεμένος και αλληλεξαρτώμενος, ενώ κάθε πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε ξεπερνά τα σύνορα και επηρεάζει διαχρονικά τις γενιές.
Προάγεται, κατά τη γνώμη σας, η γνώση που παράγεται στα πανεπιστήμια της χώρας μας και ποιος είναι ο ρόλος της εκπαιδευτικής διπλωματίας;
Προσωπικά, είχα την ευκαιρία να δω τη γνώση μου να προάγεται, καθώς ο ψηφιακός μετασχηματισμός έκανε τις Διαδικτυακές Κοινότητες Μάθησης και Πρακτικής ένα από τα πιο πολυσυζητημένα θέματα παγκοσμίως. Στην Ελλάδα, όταν ξεκινούσαμε πριν από 10 χρόνια να αναπτύσσουμε Διαδικτυακές Κοινότητες Μάθησης και Πρακτικής στο ΤΑΓΦ ΕΚΠΑ με την καθηγήτρια Ε. Καραβά, αντιμετωπίσαμε δυσκολίες αλλά προχωρήσαμε μπροστά. Σήμερα, η πλειοψηφία των εκπαιδευτικών γνωρίζει τον όρο και έχει συμμετάσχει σε Διαδικτυακές Κοινότητες Μάθησης και Πρακτικής, ενώ πέρυσι για πρώτη φορά όλοι οι νεοδιόριστοι εκπαιδευτικοί επιμορφώθηκαν σε αυτό το θεματικό πεδίο μέσω του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής. Είχα λοιπόν τη χαρά να συντελέσω ως εμπειρογνώμων ώστε να εξοικειωθεί η εκπαιδευτική κοινότητα με τις Κοινότητες και τα τεχνολογικά περιβάλλοντα υποστήριξής τους. Επομένως, είδα μπροστά στα μάτια μου να συντελείται μια σημαντική αλλαγή και είναι από τις αλλαγές που μας κάνουν να αισιοδοξούμε, να οραματιζόμαστε και να προχωρούμε μπροστά.
Σίγουρα όμως υπάρχουν πολλά περιθώρια βελτίωσης, καθώς το ζητούμενο είναι η υψηλού επιπέδου γνώση που παράγεται στα πανεπιστήμιά μας να αξιοποιείται και να αναδεικνύεται διεθνώς.
Όσο για την εκπαιδευτική διπλωματία, είναι πράγματι ένα πολλά υποσχόμενο πεδίο που έχει σημαντικό ρόλο να επιτελέσει. Διότι με την ανάπτυξη διακρατικών εκπαιδευτικών δράσεων, την αποστολή εκπροσώπων σε διεθνείς εκπαιδευτικές εκθέσεις και την προβολή του έργου μας στο εξωτερικό δημιουργούνται γέφυρες συνεργασίας και ενισχύεται το σύγχρονο προφίλ της χώρας διεθνώς. Επομένως, οφείλουμε να επενδύσουμε σε αυτή την κατεύθυνση και σε αυτό θα συνδράμουν σημαντικά και τα διαδικτυακά εργαλεία.
Έχετε εμπειρία σε διάφορους τομείς της εκπαίδευσης. Εκτός των άλλων, είστε και καθηγήτρια του τμήματος Ψηφιακής Πολιτικής στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης.
Πώς αξιολογείτε την πορεία του ψηφιακού μετασχηματισμού στη χώρα μας και ποια είναι η στάση σας απέναντι στην εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης;
Αναμφίβολα έχουμε σημειώσει πρόοδο στον ψηφιακό μετασχηματισμό, το πιστοποιεί και ο Δείκτης Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και θα πρέπει να συνεχίσουμε με αμείωτο ρυθμό. Και όπως όλοι γνωρίζουμε, η Τεχνητή Νοημοσύνη είναι εδώ, έτοιμη να φέρει επανάσταση σε διάφορους τομείς της ζωής μας. Στη γλωσσική εκπαίδευση παρέχει ολοένα και περισσότερα εργαλεία σε μαθητές και καθηγητές, με αποτέλεσμα να προκύπτουν προοπτικές αλλά και προκλήσεις, καθώς επίσης και μια σειρά από ερωτήματα που σχετίζονται για παράδειγμα με τη δημόσια διοίκηση και τη θέση της στην εκπαίδευση. Η προσωρινή έκθεση του Συμβουλευτικού Σώματος Υψηλού Επιπέδου του ΟΗΕ για την Τεχνητή Νοημοσύνη, που δημοσιεύτηκε τον Δεκέμβριο του 2023, προτείνει ένα πλαίσιο συνεργασίας ώστε να διασφαλιστεί ότι η τεχνητή νοημοσύνη χρησιμοποιείται για το κοινό καλό, ενώ μόλις πριν από λίγες ημέρες, θεσμοθετήθηκε η Πράξη της Ε.Ε. για την Τεχνητή Νοημοσύνη (EU AI Act), το πρώτο νομικό πλαίσιo-πυξίδα για τη ρύθμιση της Τεχνητής Νοημοσύνης προς μια ανθρωποκεντρική κατεύθυνση. Το σίγουρο είναι πως βρισκόμαστε σε αχαρτογράφητα νερά και θα πρέπει να σταθούμε απέναντι στο ζήτημα με σοβαρότητα, εφαρμογή δικλείδων ασφαλείας και επιμέρους πολιτικές ορθής χρήσης της.
Διαθέτετε ένα πλούσιο επαγγελματικό προφίλ και δραστηριοποιείστε σε τομείς αιχμής της εκπαίδευσης στη χώρα μας. Γνωρίζουμε επίσης και τον σύζυγό σας, τον Τάκη Γιαννέτο, γόνο τέταρτης γενιάς του οίκου χειροποίητων ενδυμάτων «Giannetos». Υπάρχει κοινός τόπος στις ασχολίες σας και τα ενδιαφέροντά σας;
Η αλήθεια είναι πως είμαστε και οι δύο άνθρωποι πολυάσχολοι με πάθος για τη δουλειά μας. Ο Τάκης είναι μια πολυδιάστατη καλλιτεχνική φυσιογνωμία. Εκτός από το σχέδιο μόδας και κοστουμιών, ασχολείται και επαγγελματικά πλέον με την 7η τέχνη και την εναέρια κινηματογράφηση. Ενδεικτικά, είναι ο άνθρωπος πίσω από τα εναέρια πλάνα της πολυβραβευμένης ταινίας η «Φόνισσα» και της τηλεοπτικής σειράς «17 Κλωστές», που έκαναν πρεμιέρα φέτος, ενώ εκείνοι που γνωρίζουν λένε πως λίγοι έχουν την καλλιτεχνική ματιά του Τάκη Γιαννέτου τόσο στα ρούχα όσο και στις εναέριες παραγωγές. Επομένως, καταλήγω ότι υπάρχει κοινός τόπος, αφού στον δημόσιο λόγο συγκαταλέγονται τόσο η λεκτική όσο και η μη λεκτική επικοινωνία. Άλλωστε είναι γνωστό πως ένα από τα αγαπημένα μου μαθήματα είναι ο Δημόσιος Λόγος: Τόνος, Ρητορική και Επικοινωνία.
Αλήθεια, γνωρίζουν τη ρητορική οι σύγχρονοι πολιτικοί;
Συνήθως τη γνωρίζουν εμπειρικά, αλλά σίγουρα θα άξιζε να τη διδασκόμαστε όλοι μας πιο συστηματικά. Ο σύγχρονος όμως πολιτικός που βασίστηκε όσο κανείς άλλος για τις ομιλίες του στις αρχές της «Ρητορικής» του Αριστοτέλη είναι ο Barack Obama, χρησιμοποιώντας με κάθε ευκαιρία τον «λόγο, το πάθος και το ήθος» για να εξυμνήσει το Κράτος Δικαίου, τη «φλόγα» της Δημοκρατίας αλλά και τη χώρα μας, που γέννησε τη Δημοκρατία. Άλλωστε ο πολύπειρος Kissinger, στο τελευταίο του βιβλίο «Ηγεσία» επισημαίνει τη συμβολή της ανθρωπιστικής παιδείας στην ανάδειξη των μεγαλύτερων ηγετών στην ιστορία. Δεν είναι τυχαίο πως στη λίστα Pantheon που συνέταξε το MIT το 2019 με τις πιο επιδραστικές προσωπικότητες της Παγκόσμιας Ιστορίας, ο Αριστοτέλης κατέλαβε την πρώτη θέση. Πρόκειται αδιαμφισβήτητα για τον μεγαλύτερο φιλόσοφο όλων των εποχών, ο οποίος, μεταξύ άλλων, τόνισε τον κρίσιμο ρόλο της εκπαίδευσης στη διαμόρφωση της πολιτικής με τη ρήση του «Αυτοί που μελέτησαν προσεκτικά τον τρόπο διακυβέρνησης των ανθρώπων έχουν πεισθεί πως η τύχη των εθνών εξαρτάται από την εκπαίδευση των νέων» και αυτό είναι νομίζω ένα σημαντικό μήνυμα που πρέπει να κρατάμε.
Φωτογραφίες: papadakispress / Κώστας Μοσχόπουλος
